Απογραφή πελαργών 2022

Ολοκληρώθηκε και φέτος η απογραφή των λευκών πελαργών σε 41 περιοχές του Νομού Θεσπρωτίας και 5 περιοχές του Νομού Πρέβεζας.

Η απογραφή περιλαμβάνει τη συγκρότηση μιας ομάδας πεδίου η οποία μέσω οχήματος 4Χ4 εποπτεύει τις χαρτογραφημένες περιοχές παρουσίας φωλιών παρατηρώντας και καταγράφοντας απευθείας τα ζευγάρια των πελαργών. Συγκεκριμένα, καταγράφεται ο αριθμός των φωλιών με ή χωρίς πελαργούς, ενώ όπου υπάρχουν νεοσσοί καταγράφεται ο ακριβής αριθμός αυτών. Στα δεδομένα που έχουν ήδη συλλεχθεί σε παλαιότερες καταγραφές (συντεταγμένες, είδος φωλιάς κ.α.) και εφόσον η θέση της κάθε φωλιάς δεν αλλάζει με την πάροδο του χρόνου, προστίθενται περαιτέρω στοιχεία όπως τυχόν άδειες ή κατεστραμμένες φωλιές, κατάσταση φωλιάς (ύπαρξη στερεών υλικών, αιχμηρών αντικειμένων κ.α.).

Στα παρακάτω γραφήματα παρουσιάζονται αναλυτικά τα αποτελέσματα τόσο της φετινής απογραφής (2022) όσο και η σύγκρισή τους με τις δυο προηγούμενες χρονιές δίνοντας μια ολοκληρωμένη εικόνα του επισκεπτόμενου πληθυσμού των πελαργών για την τελευταία τριετία (2020-2022) στην περιοχή.

Στον πίνακα 1 και στα γραφήματα που ακολουθούν φαίνεται για την τελευταία τριετία το ΣΥΝΟΛΟ των φωλιών πελαργών, οι άδειες φωλιές, πόσα ζευγάρια πελαργών αναπαράχθηκαν και πόσοι νεοσσοί και ενήλικες πελαργοί συνολικά παρατηρήθηκαν. Συμπερασματικά, σε σχέση με το 2021 παρατηρείται μια σταθερή κατάσταση στις ενεργές φωλιές πελαργών, με αύξηση των νεοσσών (≈9%) (Γράφημα 1) αλλά και μικρή αύξηση στον συνολικό πληθυσμό (νεοσσοί και ενήλικα) (7%). Αξίζει να σημειωθεί ότι για το 2022, δεν παρατηρήθηκαν καθόλου φωλιές με έξι νεοσσούς αλλά μόνο 3 φωλιές με πέντε νεοσσούς.

Οι μοναδικές εκκλησίες που έχουν φωλιές πελαργών βρίσκονται στην Παραμυθιά Θεσπρωτίας, στο Σταυροχώρι και στην Κορώνη Πρέβεζας, αλλά δεν φαίνονται να είναι ενεργές. Ίσως μελλοντικά να φωλιάσουν σε αυτές νέα ζευγάρια λευκοπελαργών!

Όσον αφορά στο είδος φωλιών παρατηρείται μια αύξηση στην κατάληψη τεχνητών φωλιών σε στύλο της ΔΕΗ σε σύγκριση με την περσινή χρονιά.  Όμως, πολλές είναι και οι τεχνητές φωλιές που δεν είναι ενεργές το 2022. Επίσης, σημειώνεται μια αύξηση στις ανενεργές φυσικές φωλιές που σημαίνει ότι οι πελαργοί δεν τις προτίμησαν φέτος. Είναι γνωστό από τη βιβλιογραφία ότι ο λευκός πελαργός μπορεί να αλλάξει τη συμπεριφορά επιλογής τοποθεσίας φωλεοποίησής του ως απάντηση στη διαθεσιμότητα θέσεων (Tobolka et al. 2013) αλλά και στο υλικό με το οποίο την φτιάχνει (Jagiello et al. 2018). Τις τελευταίες δεκαετίες οι ηλεκτρικοί πυλώνες, είναι πλέον οι πιο συνηθισμένες θέσεις φωλιών για τον λευκό πελαργό στην Κεντρική-Ανατολική Ευρώπη (Janiszewski et al. 2015).

Η αύξηση της χρήσης των ηλεκτρικών πυλώνων ως θέσεων φωλεοποίησης από τον λευκό πελαργό είναι πιθανό να οφείλεται εκτός από την μεγάλη αύξηση στον αριθμό των πυλώνων και άρα την άμεση διαθεσιμότητά τους και στο γεγονός ότι μειώνονται οι πιθανότητες θήρευσης των νεοσσών από πιθανούς θηρευτές (όπως για παράδειγμα το κουνάβι) (Tobolka 2014)

Τα ευκαιριακά/οπορτουνιστικά τροφοσυλλεκτικά πτηνά, όπως ο πελαργός εμφανίζουν χαμηλότερο επίπεδο νεοφοβίας για νέα είδη διατροφής και/ή τοποθεσίες αναζήτησης τροφής. Γνωρίζουμε ότι ένα μεγάλο μέρος του αναπαραγωγικού πληθυσμού και άλλες ομάδες πελαργών σταματούν τη μετανάστευση στην Ευρώπη ή τη Βόρεια Αφρική. Για παράδειγμα, ο γερμανικός πληθυσμός των λευκών πελαργών, πάνω από το 80% των 169 νεαρών πελαργών εξοπλισμένων με πομπούς, έμειναν στην Ευρώπη ή τη Βόρεια Αφρική, γεγονός που αύξησε την πιθανότητα επιβίωσής τους (Cheng et al. 2019). Πολλοί από αυτούς χρησιμοποιούν χωματερές ως στάση για αναζήτηση τροφής (Arizaga et al. 2018).

Σε πρόσφατη μελέτη (Białas et al., 2020) σημαντικοί βιότοποι για τους λευκούς πελαργούς θεωρούνται τα βοσκοτόπια και τα λιβάδια, γεωργικές περιοχές και περιοχές ανθρωπογενούς προέλευσης (συμπεριλαμβανομένου του αστικού, του βιομηχανικού, του εμπορικού ιστού και των μεταφορών, ορυχεία, χωματερές και εργοτάξια και τεχνητές, μη γεωργικές περιοχές με βλάστηση). Αυτά τα ενδιαιτήματα είναι απαραίτητα για τους πελαργούς αλλά όταν καλύπτουν ένα ορισμένο ποσοστό (περίπου 70%) και η σχέση μεταξύ κατοχής φωλιάς και αριθμού νεοσσών και βοσκοτόπων / λιβαδιών και άλλων γεωργικών εκτάσεων ήταν γραμμική, ενώ στην περίπτωση της μη αρδευόμενης αρόσιμης γης, είναι μη γραμμική.

Συμπερασματικά, η διατήρηση και η προστασία των σημαντικών αυτών ενδιαιτημάτων (βοσκοτόπια, αρδευόμενη αρόσιμη γη και λιβάδια) που στηρίζουν κάθε χρόνο τον πληθυσμό των πελαργών  αποτελεί σημαντική προτεραιότητα για την επιβίωση του είδους, εν όψει της κλιματικής αλλαγής και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που προκαλεί.   

 

Βιβλιογραφία

Arizaga J, Resano-Mayor J, Villanúa D et al (2018) Importance of artificial stopover sites through avian migration flyways: a landfill-based assessment with the White Stork Ciconia ciconia. Ibis 160:542–553. https://doi.org/10.1111/ibi.12566

Białas, Joanna & Dylewski, Lukasz & Tobółka, Marcin. (2020). Determination of nest occupation and breeding effect of the white stork by human-mediated landscape in Western Poland. Environmental Science and Pollution Research. 27. 1-11.  10.1007/s11356-019-066390 

Cheng Y, Fiedler W, Wikelski M, Flack A (2019) “Closer-to-home” strategy benefits juvenile survival in a long-distance migratory bird. Ecol Evol:1–8. https://doi.org/10.1002/ece3.5395

Jagiello ZA, Dylewski Ł, Winiarska D, Zolnierowicz KM, Tobolka M
(2018) Factors determining the occurrence of anthropogenic materials in nests of the white stork Ciconia ciconia. Environ Sci Pollut Res 25:14726–14733. https://doi.org/10.1007/s11356-018-1626-x

Janiszewski T, Minias P, Wojciechowski Z (2015) Selective forces responsible for transition to nesting on electricity poles in the white stork Ciconia ciconia. Ardea 103:39–50. https://doi.org/10.5253/arde.v103i1.a4

Tobolka M, Kuźniak S, Zolnierowicz KM et al (2013) New is not always better: low breeding success and different occupancy patterns in newly built nests of a long-lived species, the white stork Ciconia ciconia. Bird Study 60:399–403. https://doi.org/10.1080/00063657.2013.818934