Συνεργασία με ΦΔ Λίμνης Παμβώτιδας για την παρακολούθηση του είδους Chorthippus lacustris

Την Τετάρτη 14/8/2019 ο ΦΔ Καλαμά-Αχέροντα-Κέρκυρας πραγματοποίησε συνάντηση με τους υπεύθυνους του Φορέα Διαχείρισης Παμβώτιδας για την μεταφορά τεχνογνωσίας όσον αφορά στη βιοπαρακολούθηση του είδους Chorthippus lacustris ή αλλιώς ακρίδα της Ηπείρου. Το επιστημονικό προσωπικό αλλά και το προσωπικό φύλαξης του φορέα ενημερώθηκε για τους τρόπους αναγνώρισης αλλά και διαχείρισης του σπάνιου αυτού είδους, για την βιολογία, την κατανομή και το ενδιαίτημά του, έτσι ώστε να ενταχθεί η παρακολούθησή του στο πρόγραμμα φύλαξης και διαχείρισης ειδών εντομοπανίδας.

Η ακρίδα της Ηπείρου είναι ένα στενά ενδημικό είδος της εντομοπανίδας της ΝΔ Ελλάδας καταχωρισμένο ως «Κρισίμως Κινδυνεύον» τόσο στο Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο όσο και παγκοσμίως (Critically Endagered) σύμφωνα με την IUCN (International Union for Conservation of Natura). Εντοπίζεται σε 4 περιοχές εντός του λεκανοπεδίου Λίμνης Παμβώτιδας και 3 περιοχές αρμοδιότητας του ΦΔ Καλαμά-Αχέροντα-Κέρκυρας. Κυριότερες απειλές είναι η αποξήρανση των βαλτωδών εκτάσεων, των υγρολίβαδων, η αλλαγή χρήσης γης προς γεωργική χρήση και τέλος η ανεξέλεγκτη βόσκηση, που έχουν ως αποτέλεσμα την καταστροφή των αυγών του είδους εντός του εδάφους αλλά και τη μείωση ή/και καταστροφή των τροφικών διαθέσιμών του.

Η χώρα μας είναι από τις πιο πλούσιες σε αριθμό ειδών, φιλοξενώντας 378 είδη (35% της Ευρώπης), με 140 είδη  να  απαντώνται μόνο στην Ελλάδα  και  πουθενά αλλού στον  κόσμο (ενδημικά). Ένα  μεγάλο ποσοστό  37% των ειδών  της χώρας  (139 είδη)  μας απειλείται  με εξαφάνιση με  βάση την  παγκόσμια αξιολόγηση  της IUCN,  ενώ  ένα στα  τέσσερα είδη  της Ελλάδας είναι και ενδημικό και απειλούμενο (131 είδη)!  Συνολικά, τα μισά είδη (188 είδη) είναι  ενδημικά  ή  απειλούμενα  ως  προς  τις  κατηγορίες  της  IUCN  (CR,  EN,  VU,  NT)  και προστατεύονται  από  την Ελληνική  Νομοθεσία. Όσον αφορά το νομικό πλαίσιο θεωρείται  παράνομη  κάθε  δράση  βλάβης  και  άμεσης  ή  έμμεσης θανάτωσής τους, με βάση τα όσα ο ίδιος Νόμος (3937/31-3-2011) προβλέπει στο άρθρο 11  (Προστασία  της  ενδημικής  βιοποικιλότητας)  και  στην  παράγραφο  2:  «Για  τη διατήρηση  των  ενδημικών ειδών  χλωρίδας, πανίδας  και άλλων  ομάδων  οργανισμών, απαγορεύεται  η  αποκομιδή,  συλλογή,  κοπή,  εκρίζωση,  κατοχή,  μεταφορά  δειγμάτων κάθε είδους, εμπορία, βλάβη, καταστροφή και η απευθείας ή έμμεση θανάτωσή τους, σε κάθε στάδιο του βιολογικού τους κύκλου». Όταν η κατανομή τους εμπίπτει εντός προστατευόμενων περιοχών του δικτύου Natura 2000, ισχύουν τα προβλεπόμενα από  τις  Ευρωπαϊκές Οδηγίες (οικοτόπων και  πτηνών) και η κείμενη Εθνική Νομοθεσία για τις περιοχές του δικτύου Natura 2000, με ιδιαίτερη μνεία  στο  Νόμο  4014/21-9-2011 (Περιβαλλοντική  αδειοδότηση  έργων  και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με  δημιουργία  περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος).

Η τάξη των ορθόπτερων αποτελείται από είδη κυρίως φυτοφάγα, τα οποία έχουν  κεντρικό ρόλο στη λειτουργία των οικοσυστημάτων και στην τροφική αλυσίδα. Πλήθος ερπετών και  πουλιών, μεταξύ των  οποίων σημαντικά είδη  όπως το  κιρκινέζι ή  ο γκιώνης τρέφονται  με  ακρίδες.  Αν  εκλείψουν  αυτές,  θα  χαθούν  και  οι  θηρευτές  τους. Πολύ λίγα είδη μπορούν να καταστρέψουν ενίοτε τις καλλιέργειες, ιδιαίτερα στις εντατικές αγροτικές εκτάσεις. Ζουν σε  πολλά  οικοσυστήματα,  από  τις αμμοθίνες  και  τους υγροτόπους,  έως  τα  ξέφωτα των δασών, τα ορεινά λιβάδια και τις βραχοπλαγιές, ενώ ορισμένα είδη έχουν προσαρμοστεί να ζουν αποκλειστικά στις σπηλιές. Λόγω του βιολογικού τους κύκλου θεωρούνται πολύ καλοί δείκτες παρακολούθησης της υγείας των οικοσυστημάτων και των χρήσεων γης. 

Ο ΦΔ Καλαμά-Αχέροντα-Κέρκυρας εκφράζει τις ευχαριστίες του στο προσωπικό του ΦΔ Λίμνης Παμβώτιδας για την άψογη συνεργασία και ευελπιστεί στη συνέχιση των προσπαθειών βιοπαρακολούθησης του είδους λόγω της κρισιμότητας της κατάστασης προστασίας του. Επίσης, ευχαριστούμε θερμά την κ. Κατή επικ. καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών) για την την επικοινωνία και τη συνεργασία αλλά και για την παροχή σημαντικού υλικού για το είδος Ch. lacustris.

Ακολουθεί φωτογραφικό υλικό από τη δράση του ΦΔ.

Στον παρακάτω  πίνακα καταγράφονται όλα τα είδη ορθόπτερων που παρατηρούνται στις περιοχές χωρικής αρμοδιότητας του ΦΔ Καλαμά-Αχέροντα-Κέρκυρας, το καθεστώς προστασίας τους (IUCN) και η ενδημικότητά τους.

CR: Κρίσιμα κινδυνεύον

EN: Κινδυνεύον

VU: Ευάλωτο

NT: Σχεδόν απειλούμενο

LC: Ασφαλές

Βιβλιογραφία:

1.https://www.researchgate.net/publication/335146712_Database_of_endemic_andor_threatened_Orthoptera_species_in_the_Natura_2000_sites_of_Greece

2.https://www.researchgate.net/publication/335169198_Oi_akrides_tes_Elladas_ereuna_draseis_kai_prostasia

3.https://www.researchgate.net/publication/327915407_Kleida_anagnorises_ton_Orthopteron_tes_Elladas

4. https://www.grasshoppersofeurope.com/greece